cách xác định ngôi kể: Phương pháp phân tích đại từ nhân xưng giúp nhận diện ngôi kể hiệu quả trong văn học

Đại từ nhân xưng là công cụ quan trọng hàng đầu để cách xác định ngôi kể trong các văn bản trở nên dễ dàng và chính xác hơn. Khi được dùng làm nhân tố chính trong việc xác định ngôi kể, đại từ nhân xưng thể hiện rõ ràng quan điểm người kể đồng thời phân chia rõ các vị trí đứng về mặt không gian và thời gian trong câu chuyện. Có thể thấy, ngôi kể thứ nhất sẽ luôn kèm theo các đại từ "tôi", "mình" hoặc "chúng ta" biểu trưng cho sự trực tiếp, cá nhân hóa, giúp làm nổi bật cảm xúc và tâm tư của nhân vật kể chuyện. Ngôi kể thứ ba thường kết hợp với các đại từ "anh ấy", "chị ấy", "họ" cho thấy sự quan sát khách quan hoặc tường thuật gián tiếp. Trong những trường hợp phức tạp, đại từ nhân xưng còn được lồng ghép linh hoạt trong đối thoại giữa các nhân vật, tạo nên hiệu ứng đa chiều. Việc áp dụng cách xác định ngôi kể dựa vào phân tích kỹ càng đại từ nhân xưng đòi hỏi người đọc cần chú ý đến sự lặp lại, cách biến thể của từ cũng như ngữ cảnh xuất hiện nhằm tránh nhầm lẫn. Bên cạnh đó, đại từ phiếm chỉ hoặc các đại từ biểu thị số lượng như "mọi người", "ai đó" cũng góp phần tạo nên không gian kể chuyện độc đáo. Như vậy, đại từ nhân xưng không chỉ là dấu hiệu nhận biết mà còn là chìa khóa để hiểu rõ hơn về phong cách và mục đích của người kể qua từng tác phẩm văn học. Người kể không phải chỉ kể chuyện (miêu tả những gì “tôi thấy”) mà còn kể tâm trạng (miêu tả những gì “tôi cảm”, “tôi nghĩ”). Do đó, nó luôn luôn sống động. Kể và suy ngẫm, kể và tự ý thức, kể và độc thoại là những biểu hiện đặc biệt của cách kể chuyện. Ngữ pháp đóng vai trò then chốt trong cách xác định ngôi kể, bởi nó cung cấp những dấu hiệu lý thuyết giúp phân biệt rõ ràng giữa các ngôi nhân xưng. Khi đọc một tác phẩm, việc rà soát các đại từ nhân xưng, động từ chia theo ngôi và cách sắp xếp câu không chỉ giúp xác định người kể chuyện mà còn minh họa phong cách và giọng điệu kể chuyện. Ngôi thứ nhất thường đi kèm với đại từ "tôi", "ta" và động từ được chia theo ngôi thứ nhất: "tôi đi", "chúng ta thấy". Đây là biểu hiện mạnh mẽ về sự tham gia chủ thể kể chuyện vào mạch truyện. Ngôi thứ ba lại biểu hiện qua những từ như "anh ấy", "cô ấy" cùng với động từ chia cho ngôi thứ ba số ít hoặc số nhiều: "anh ấy chạy", "họ nói chuyện". Ngoài ra, sự hiện diện của ngôi thứ hai ít trong kể chuyện nhưng khi xuất hiện tạo nên sự tương tác trực tiếp. Cách xác định ngôi kể dựa vào dấu hiệu ngữ pháp đòi hỏi người đọc phải có kiến thức nền tảng về ngôn ngữ và khả năng phân tích câu phức tạp, đặc biệt trong trường hợp câu chuyện dùng thủ pháp gián tiếp hay chuyển ngôi kể. Thêm vào đó, cách sử dụng thì, đại từ phiếm chỉ cũng là điểm chú ý giúp nhận diện ngôi kể hiệu quả hơn. Từ đó, người đọc có thể hiểu cách xây dựng nhân vật và luyện kỹ năng phân tích ngôn ngữ của tác phẩm văn học một cách bài bản. Bài viết Ngôi kể trong văn tự sự chi tiết nhất đầy đủ lý thuyết, bài tập có lời giải chi tiết giúp học sinh nắm vững kiến thức trọng tâm về Ngôi kể trong văn tự sự.