Các chum đá tại cánh đồng chum không chỉ có giá trị khảo cổ mà còn thể hiện trình độ nghệ thuật thủ công truyền thống với những hoa văn độc đáo và tỉ mỉ đặc trưng cho văn hóa các dân tộc Tây Bắc. Những hoa văn trang trí trên chum thường là các họa tiết hình học, hoa lá hoặc các biểu tượng mang ý nghĩa tâm linh và biểu đạt thế giới quan của người xưa. Các phương pháp chế tác cần đến sự khéo léo và kinh nghiệm thực tiễn lâu năm của các nghệ nhân, sử dụng kỹ thuật khắc tay trực tiếp trên bề mặt đá. Qua phân tích, các mảng hoa văn trên chum đá phản ánh sự giao thoa văn hóa giữa các nhóm dân tộc cũng như truyền thống nghệ thuật bản địa phát triển nguyên bản không phụ thuộc vào công nghệ hiện đại. Những hình thức trang trí này không chỉ làm tăng tính thẩm mỹ cho chum mà còn góp phần ghi dấu chức năng nghi lễ và xã hội trong cộng đồng cổ đại. Các nghiên cứu về nghệ thuật chế tác hoa văn trên chum còn giúp bảo tồn và khôi phục lại kỹ thuật thủ công truyền thống, đồng thời tạo nguồn cảm hứng cho lĩnh vực mỹ thuật đương đại tại địa phương. Việc giữ gìn và nghiên cứu các hoa văn cánh đồng chum là sự bảo tồn giá trị nghệ thuật vật thể có tính biểu trưng rất cao cho sự đa dạng văn hóa dân tộc Tây Bắc. Cánh đồng Chum (Tiếng Lào: Thồng Háy Hín) là một vùng di tích văn hóa, lịch sử gần thị xã Phonsavan, thuộc tỉnh Xiêng Khoảng của Lào. Đây là di sản văn hóa thế giới thứ 3 của Lào được UNESCO (Uỷ ban Di sản Thế giới) công nhận ngày 14/05/2019. Cánh đồng chum không chỉ là di tích khảo cổ đơn thuần mà còn như một biểu tượng kết nối giữa các cộng đồng dân tộc thiểu số đa dạng sinh sống ở Tây Bắc Việt Nam. Khu vực này là nơi cư trú lâu đời của nhiều nhóm dân tộc như H’Mông, Dao, Tày và Nùng, mỗi dân tộc mang trong mình những nét văn hóa đặc trưng, được phản ánh rõ nét qua các nghi lễ, nghệ thuật và phong tục gắn bó với cánh đồng chum. Những nghiên cứu hiện đại đã phát hiện ra sự tương tác phức tạp giữa các cộng đồng qua việc chia sẻ kỹ thuật chế tác chum đá, trao đổi tín ngưỡng và tổ chức lễ hội liên quan đến khu vực cánh đồng chum. Sự đa dạng này thể hiện sự phát triển liên tục của văn hóa bản địa từng bước thích nghi với điều kiện môi trường và lịch sử đầy biến động. Việc thực hiện các khảo sát xã hội học và nhân chủng học vùng cánh đồng chum giúp làm rõ vai trò của các nhóm dân tộc trong việc duy trì truyền thống văn hóa đặc biệt này. Đồng thời, các tổ chức nghiên cứu cũng đề xuất các giải pháp phù hợp nhằm khích lệ việc bảo tồn các biểu hiện văn hóa phi vật thể liên quan như âm nhạc, trang phục, ngôn ngữ và phong tục tập quán. Những điều tra chuyên sâu về cộng đồng dân tộc thiểu số quanh cánh đồng chum góp phần sáng tỏ nguyên nhân và cơ chế truyền thừa các giá trị văn hóa cổ truyền bên cạnh các di tích vật chất, đồng thời tăng cường hiểu biết toàn diện đa chiều về lịch sử khu vực Tây Bắc. Ngày 21/5/1972, liên quân Việt - Lào mở đầu chiến dịch cánh đồng Chum - Xiêng Khoảng, bảo vệ vùng giải phóng, hỗ trợ các hướng tiến công trên toàn chiến trường Đông Dương.
