Rầy nâu: Tìm hiểu đặc điểm sinh học và ảnh hưởng của chúng lên cây lúa ở Việt Nam

Rầy nâu là một trong những loài sâu hại phổ biến và gây thiệt hại nặng nề cho cây lúa ở nhiều vùng đồng bằng và trung du Việt Nam. Loài rầy này có tên khoa học là Nilaparvata lugens, thuộc họ Delphacidae, với đặc điểm dễ nhận biết là thân màu nâu vàng, kích thước nhỏ khoảng từ 3 đến 4 mm. Rầy nâu phát triển qua nhiều giai đoạn từ trứng, ấu trùng cho đến trưởng thành, và có khả năng sinh sản nhanh chóng trong điều kiện khí hậu nhiệt đới nóng ẩm như ở các tỉnh miền Bắc và miền Nam nước ta. Các cá thể rầy nâu thường tập trung tại các đám ruộng lúa mà chúng hút nhựa cây, làm cây lúa không phát triển được bình thường, còi cọc, lá vàng và dễ gãy. Đặc biệt, rầy nâu còn là trung gian truyền bệnh vàng lá chổi rồng trên cây lúa, gây thiệt hại nghiêm trọng về năng suất. Hiểu rõ đặc điểm sinh học cũng như thói quen sinh trưởng của rầy nâu giúp người nông dân có biện pháp phòng ngừa, hạn chế dịch hại một cách hiệu quả nhất, góp phần bảo vệ mùa màng bền vững. Rầy nâu là loài gây hại tuy nhỏ bé nhưng hậu quả nặng nề cho nhà nông. Chúng làm giảm năng suất, chất lượng và thu nhập của nhà nông. Hiện tượng rầy nâu kháng thuốc đã và đang trở thành thách thức lớn, khiến công tác phòng trừ ngày càng khó khăn ở nhiều địa phương trồng lúa của Việt Nam. Mật độ rầy nâu không giảm sau khi phun thuốc, thậm chí mật số còn tăng lên là những dấu hiệu phổ biến dễ nhận biết. Nguyên nhân chính của tình trạng này là do việc sử dụng thuốc không đúng liều lượng, phun quá mức hoặc lặp lại cùng một loại hoạt chất nhiều lần. Điều này khiến rầy nâu hình thành cơ chế kháng thuốc, làm giảm hiệu quả tác động của hóa chất. Ngoài ra, sự đa dạng thấp về thuốc trừ sâu và sự thiếu hiểu biết trong quản lý thuốc cũng góp phần gia tăng hiện tượng này. Các chuyên gia khuyến cáo nông dân cần thực hiện các biện pháp luân phiên thuốc, kết hợp với biện pháp sinh học và kỹ thuật canh tác để hạn chế rầy nâu phát sinh cũng như tình trạng kháng thuốc. Tăng cường kiểm tra, giám sát trước và sau khi phun thuốc sẽ giúp phát hiện sớm các biểu hiện kháng thuốc, điều chỉnh kịp thời phương án trừ sâu phù hợp. Rầy nâu (Nilaparvata lugens) là mối đe dọa nghiêm trọng đối với năng suất lúa, gây ra tổn thất lớn cho nông dân. Những năm gần đây, việc kiểm soát rầy nâu trở nên khó khăn hơn do biến đổi khí hậu và tình trạng kháng thuốc của chúng.