Các thách thức cần giải quyết khi phát triển đường sắt đô thị ở Việt Nam: Kinh nghiệm và bài học từ thực tế

Phát triển hệ thống đường sắt đô thị tại Việt Nam đối mặt với nhiều thách thức kỹ thuật, tài chính và quản lý đầu tư phức tạp. Một trong những khó khăn lớn là sự thiếu đồng bộ trong quy hoạch giao thông đô thị, gây khó khăn trong việc kết nối đường sắt đô thị với các tuyến xe buýt và các phương tiện công cộng khác. Ngoài ra, nguồn vốn đầu tư lớn, kéo dài thời gian thi công cùng với sự cần thiết giám sát chất lượng nghiêm ngặt cũng là bài toán hóc búa đối với các cơ quan hoạch định chính sách. Mặt khác, phát triển đường sắt đô thị cần cân nhắc tác động đến các khu dân cư, doanh nghiệp và môi trường xung quanh, đòi hỏi cần giải pháp hợp lý trong đền bù, tái định cư và bảo vệ cảnh quan đô thị. Kinh nghiệm từ các dự án đã triển khai cho thấy việc huy động đa nguồn lực, tăng cường hợp tác quốc tế và ứng dụng công nghệ hiện đại là yếu tố quan trọng giúp vượt qua các trở ngại. Quản lý dự án minh bạch, đội ngũ chuyên gia giàu kinh nghiệm cũng góp phần đảm bảo tiến độ và chất lượng xây dựng phần lớn dự án đường sắt đô thị trong thực tế. Việc xây dựng đường sắt đô thị nhằm hoàn thiện kết cấu hạ tầng đồng bộ, giải quyết ùn tắc, giảm ô nhiễm, thúc đẩy tăng trưởng hai con số tại Hà Nội và TP.HCM. Trong quá trình phát triển đường sắt đô thị tại Việt Nam, việc áp dụng công nghệ mới đóng vai trò then chốt trong việc nâng cao chất lượng dịch vụ và đảm bảo an toàn cho vận hành hệ thống. Những công nghệ tiên tiến như hệ thống tín hiệu tự động (CBTC – Communication-Based Train Control) giúp kiểm soát khoảng cách giữa các đoàn tàu chặt chẽ hơn, tăng mật độ chạy tàu trên cùng tuyến đường mà vẫn đảm bảo an toàn. Ngoài ra, các cảm biến và phần mềm phân tích dữ liệu vận hành được tích hợp giúp nhận diện sự cố nhanh chóng, giảm thiểu rủi ro và tăng tính ổn định trong khai thác. Công nghệ giám sát thông minh cũng hỗ trợ kiểm tra và bảo trì thiết bị đường ray, toa tàu nhằm nâng cao tuổi thọ và hiệu quả vận hành. Việc ứng dụng các giải pháp về năng lượng xanh như sử dụng điện năng tái tạo càng làm tăng tính thân thiện với môi trường của hệ thống đường sắt đô thị. Nhờ sự kết hợp của công nghệ hiện đại, tuyến đường sắt đô thị tại các thành phố lớn ngày càng thể hiện ưu thế vượt trội về cả chất lượng dịch vụ vận chuyển lẫn an toàn cho hành khách. Kinhtedothi – Đây là thông tin được ông Nguyễn Duy Thạch, Giám đốc Ban Chuẩn bị Đầu tư - Ban Quản lý Đường sắt đô thị cung cấp tại hội nghị “Lãnh đạo TP Hồ Chí Minh gặp gỡ cộng đồng doanh nghiệp có vốn đầu tư nước ngoài” năm 2025, vào ngày 30/10.